Ο ΣΕΝΙΟΡ ΒΕΝΤΟΥΡΑ

«Πολυβραβευμένος πεζογράφος και ποιητής, υποψήφιος κατ’ επανάληψη για το βραβείο Νόμπελ, ιδιοφυής εκφραστής της ιβηρικής ψυχής, ο Μιγκέλ Τόργκα (1907-1995) αφηγείται στον Σενιόρ Βεντούρα τις περιπέτειες του πορτογάλου Δον Κιχώτη, ο οποίος εγκαταλείπει τη γενέθλια γη του για να περιπλανηθεί στα πέρατα της πορτογαλικής αυτοκρατορίας και πέρα από αυτή, προσπαθώντας να αλλάξει το πεπρωμένο του. Από το Αλεντέζο στο Μακάου και από την Κίνα στην Μαντζουρία, διασχίζοντας με τον Υπερσιβηρικό τις αχανείς εκτάσεις της ρωσικής γης για να επιστρέψει πάλι στη γενέτειρά του.

Αγρότης, στρατιώτης, ναύτης, λαθρέμπορος, αδίστακτος τυχοδιώκτης, ο Σενιόρ Βεντούρα ελκύεται από τον κίνδυνο, το αίμα του ζητάει περιπέτειες και αγώνες, αλλά ταυτόχρονα βιώνει οδυνηρά τη φιλία, την αλληλεγγύη, τον έρωτα, το καθήκον, τη νοσταλγία, εκφράζοντας με μοναδικό τρόπο την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης συνθήκης».
Με τα παραπάνω που ο αναγνώστης θα διαβάσει στο οπισθόφυλλο της έκδοσης, η Μαρία Παπαδήμα, μεταφράστρια του Μιγκέλ Τόργκα, εισάγει το ελληνικό κοινό στη μυθοπλασία ενός από τους μεγαλύτερους Πορτογάλους λογοτέχνες. Όπως και με το έργο του Πεσσόα που χρόνο με το χρόνο έδωσε τον καλύτερο εαυτό της για την αρτιότερη δυνατή απόδοση στη γλώσσα μας έτσι και εδώ όχι απλά μετέφρασε αλλά ήρθε αντιμέτωπη με έναν Σενιόρ Βεντούρα θυελλώδη, ηρωικό και ταυτόχρονα λυρικό. Το έργο του Τόργκα από το αυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα O Quarto Dia da Criação do Mundo (1939) ως το O Sexto Dia da Criação do Mundo (1981) – αυτοβιογραφικό και αυτό – δεν παύει να είναι ένας συνεχής «αναστοχασμός» πάνω στην ανθρώπινη συνθήκη που παίρνει, τελικά, τη μορφή μιας αναζήτησης οικουμενικότητας. Αυτό είναι άλλωστε το μεγαλείο του αληθινού συγγραφέα.

«Είμαι ισπανικός Πορτογάλος. Γεννήθηκα σε ένα χωριό του Τρας-Ος-Μόντες, αλλά αναπνέω όλο τον αέρα της ιβηρικής χερσονήσου. […] μου αρέσει να αισθάνομαι Γαλικιανός, Καστιγιάνος, Ανδαλουσιανός, Καταλανός, Αστουριάνος ή Βάσκος […] Και καθώς στη σκληρή συνθήκη της ύπαρξης προσθέτω αυτήν της γραφής, έχω σκαλίσει πολύ χαρτί για να διηγηθώ τις συγκινήσεις αυτής της σωματικής και πνευματικής συμβίωσης χωρίς σύνορα» καταθέτει στο Ημερολόγιό του. Τα σύνορα που υπάρχουν στο έργο του είναι εκείνα του κατοικημένου από τον άνθρωπο κόσμου, ιδωμένου σαν μια «οικουμενική πραγματικότητα που αποσυντίθεται σε δισεκατομμύρια ατομικές πραγματικότητες». (Από την εισαγωγή της μεταφράστριας).

Η Μαρία Παπαδήμα που διευθύνει στο ΕΚΠΑ το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Ελληνογαλλικές σπουδές στη Λογοτεχνία τον Πολιτισμό και τη Μετάφραση» και γνωρίζει καλά τις τρεις αυτές ευαίσθητες «αρτηρίες» (Λογοτεχνία / Πολιτισμός/ Μετάφραση) της μεταφοράς από γλώσσα σε γλώσσα μας έδωσε στα ελληνικά έναν Σενιόρ Βεντούρα ζωντανό σκληρό, ανθρώπινο και απάνθρωπο συνάμα, σεβόμενη απόλυτα τις λεπτές πολιτισμικές αποχρώσεις που είναι η «στίξη» του μεταφραστικού λόγου. Η έκδοση του Σενιόρ Βεντούρα σηματοδοτεί την πρώτη γνωριμία του Μιγκέλ Τόργκα με το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, μια γνωριμία που ο ΣΤΙΓΜΟΣ ελπίζει να καλλιεργήσει σε βάθος τα επόμενα χρόνια.