Η ΡΟΥΦΗΧΤΡΑ

«Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ο Κολομβιανός Χοσέ Εουστάσιο Ριβέρα καινοτομεί γράφοντας κι εκδίδοντας ένα μυθιστόρημα που, αφενός, συνταιριάζει με θαυμαστό τρόπο διαφορετικά λογοτεχνικά είδη, ρεύματα και κινήματα και, αφετέρου, προοιωνίζεται κεκτημένα της σύγχρονης λογοτεχνίας τα οποία βρίσκονταν, την εποχή εκείνη, στα γεννοφάσκια τους. Μυθιστόρημα «της γης» (novela de la tierra / novela telúrica), όπως ονομάστηκε ένα ισπανοαμερικάνικο αφηγηματικό είδος από τη Ρουφήχτρα κι έπειτα, με πολλά στοιχεία από τη λογοτεχνία «της αυτοχθονίας» (literatura indigenista), έργο κοινωνικής καταγγελίας, περιπετειώδες οδοιπορικό στα χνάρια των ρομαντικών, μοντερνιστικό «ποιητικό» μυθιστόρημα, μακρινό δισέγγονο του αναγεννησιακού ισπανικού «τυχοδιωκτικού μυθιστορήματος» (novela picaresca),φροϋδική καταγραφή της προοδευτικής τρέλας ενός ανθρώπου με τη μέθοδο των υπερρεαλιστών: η Ρουφήχτρα είναι όλα αυτά μαζί, και η δυσκολία κατάταξής της, η συνθετότητα της θεματικής της και η ειδολογική ασάφεια είναι άμεσα συνυφασμένες με την αφηγηματική τεχνική που υιοθετεί ο συγγραφέας της – και αντανακλώνται σε αυτήν».

Με τα παραπάνω ξεκινά η μεταφράστρια Δήμητρα Παπαβασιλείου το επίμετρό της* – συμβολή ουσιαστική αλλά και απαραίτητη για την κατανόηση του έργου – τοποθετώντας τη Ρουφήχτρα στη παγκόσμια λογοτεχνική σκακιέρα. Συγγραφέας ενός και μοναδικού μεγάλου έργου – της Ρουφήχτρας– ο Ριβέρα θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους τεχνίτες του λόγου και το έργο του ένα από τα σπουδαιότερα της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας.

Η μεταφράστρια που αφιέρωσε μερικά χρόνια από τη ζωή της στην κατανόηση και την απόδοσή του μυθιστορήματος στα ελληνικά το συνοψίζει με τα παρακάτω για τον μελλοντικό αναγνώστη του: «Ένας φέρελπις ποιητής, από τη στόφα των “καταραμένων”, κλέβεται με την καλή του –μια νεαρή, άβγαλτη αστή– και καταλήγουν από την Μπογοτά στις αχανείς και σκληρές πεδιάδες της Κολομβίας. Όταν του την κλέβει, με τη σειρά του, ένας στυγνός κι επικίνδυνος εκμεταλλευτής εργατών και γυναικών, θα ακολουθήσει τα ίχνη τους στα βάθη της ζούγκλας του Αμαζονίου, με σκοπό την εκδίκηση αλλά με αποτελέσματα άκρως απρόβλεπτα… Περιπετειώδες ρομαντικό οδοιπορικό, τυπικά λατινοαμερικάνικο μυθιστόρημα «της γης» ή «της αυτοχθονίας», έργο κοινωνικής καταγγελίας (επίκαιρο έναν αιώνα μετά τη συγγραφή του), ψυχολογικό μυθιστόρημα: το κλασικό –όσο και «cult»– έργο του José Eustasio Rivera προσφέρεται σε πολλές αναγνώσεις, αναδεικνύοντας σε ρουφήχτρα ψυχών και ζωών τη μεγαλειώδη κι ανελέητη ζούγκλα, την κοινωνική φαυλότητα, την ίδια τη μικρότητα και την ανεπάρκεια του ανθρώπου, με όλες τις αδυναμίες και τα πάθη του».